سپتیک تانک

تصفیه و دفع ایمن فاضلاب خانگی از سلامت عمومی و محیط زیست محافظت می کند و از آلودگی آب آشامیدنی و گسترش بیماری جلوگیری می کند. سیستم های سپتیک تانک پرمصرف ترین سیستم های جمع آوری برای تصفیه و دفع فاضلاب خانگی در سرتاسر جهان هستند. استفاده از آنها به ویژه در مناطق روستایی که اتصال به شبکه اصلی فاضلاب در دسترس نیست یا غیر عملی و پرهزینه است رایج است.

سپتیک تانک برای فاضلاب با محتوای جامد قابل ته نشینی بالا، معمولاً برای فاضلاب بهداشتی استفاده می شود، اما برای فاضلاب های دیگر با خواص مشابه نیز مناسب است. اصطلاح “سپتیک” نشان دهنده محیط باکتریایی بی هوازی است که در مخزن برای تجزیه فاضلاب ایجاد شده است.

در سپتیک تانک، زمان ماند تقریبی فاضلاب 2 تا 3 روز است که به دلیل هضم بی هوازی و ته نشین شدن مواد جامد، گریس و سایر مواد قابل شناور که می تواند منجر به انسداد سیستم هیدرولیکی شود، امکان تصفیه اولیه را فراهم می کند.

مخزن متعادل ساز مخزنی است که میتواند به دو صورت دفنی یا غیر دفنی و از متریال هایی مانند بتن، کامپوزیت و پلی اتیلن ساخته شود. شرکت آرکا گستر رسام طراح و سانده سپتیک تانک از جنس های مختلف فلزی، سپتیک پلی اتیلنی و سپتیک کامپوزیتی(GRP) میباشد. سپتيك تانك ابتدایی ترین و پراهمیت ترین واحد سیستم تصفیه فاضلاب است که به عنوان مرحله اولیه برای تصفیه فاضلاب صنعتی یا بهداشتی، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در مخزن متعادل ساز(سپتیک تانک) تصفیه تك واحدي، تصفيه مكانيكي، تصفيه بیولوژیکی و فیزیکی به كمك باكتري هاي بي هوازي همزمان انجام ميشود. مخازن سپتیک تانک توسط یک دیوار جداکننده به دو بخش قابل تقسیم است. به منظور تصفیه فاضلاب ضروری است که قبل از استفاده از پکیج تصفیه فاضلاب ابتدا فاضلاب وارد سپتیک تانک شود.

فاضلاب در هنگام عبور از بخش اول سپتیک، به علت كاهش سرعت جريان آن قسمتي از مواد جامد و معلق خود را به صورت ته نشيني از دست داده و ترکیبات فاضلاب برای ته نشینی و تصفیه بیشتر به وسیله لوله یا بافل که روی دیوار جدا کننده تعبیه شده است وارد قسمت دوم سپتیک تانک میشود. مواد ته نشين شده در بخش اول در كف مخزن به كمك باكتري هاي بي هوازي تجزیه شده که این لجن انباشته شده در سپتیک تانک را میتوان هر دو سال یک بار تخلیه کرد.

بخش های مختلف یک سپتیک تانک

• لوله برای ورود فاضلاب
• بخش اولیه سپتیک تانک: این بخش عموما بین 60 تا 70 درصد از حجم کل مخزن سپتیک تانک را شامل میشود.
• دیوار جداکننده: وجود یک دیوار حائل بین دو بخش سپتیک تانک از ورود لجن، چربی و روغن های شناور بخش اولیه سپتیک به بخش ثانویه ممانعت میکند.
• بخش ثانویه (مخزن زلال ساز): این بخش تقریبا 30 درصد از حجم کل سپتیک تانک را به خود اختصاص می دهد که در آن فاضلاب بدون مواد قابل ته نشینی و مواد معلق شناور جمع میشود.
• بفل و لوله خارجی

عملکرد سپتیک تانک

در سپتیک تانک نخست فاضلاب از طریق لوله ورودی و یا منهول وارد محفظه اولیه میشود. این بخش توسط یک دیواره جدا کننده از بخش دوم مخزن جدا شده است که حجمی معادل دو سوم از حجم کل مخزن سپتیک تانک را دارد. با ورود فاضلاب به محفظه اول، مواد معلق و ذرات جامد به علت وزن بیشتر خود به سمت پایین حرکت میکنند و در کف مخزن بر روی هم انباشته میگردند. چربی ها و روغن نیز به علت وزم مخصوص کمتر نسبت به فاضلاب، بر روی سطح شناور میمانند.لجن انباشته شده در کف سپتیک تانک که حاوی مواد ته نشین شده است، باعث رشد و تکثیر باکتری ها و میکروارگانیسم ها شده و درواقع منجر به تجزیه مواد آلی و تصفیه فاضلاب میشود.
پساب محفظه اولیه از طریق بفل که در دیواره جدا کننده وجود دارد وارد قسمت ثانویه سپتیک تانک میگردد. در این قسمت ذرات بسیار ریز چربی و روغن که ممکن است هنوز در فاضلاب باقی مانده باشند بر روی سطح شناور شده و درنتیجه پساب تصفیه شده از طریق لوله موجود در بخش دوم سپتیک تانک یا منهول از آن خارج میشود. معمولا لجن انباشته شده در کف سپتیک تانک را هر دو سال یک بار تخلیه میکنند. البته بهتر است مقداری از لجن را به هنگام تخلیه در کف مخزن باقی گذاشت چراکه این لجن حاوی میکروارگانیسم ها و باکتری های موثرو کاربردی برای تصفیه فاضلاب است و اگر این لجن به طور کامل تخلیه گردد باعث طولانی تر شدن زمان راه اندازی مجدد بخش بیولوژیکی سپتیک تانک میگردد.

همانطور که در شکل فوق نشان داده شده است، فاضلاب در داخل مخزن سپتیک تانک به سه لایه تقسیم میشود: جامدات سنگین تر به شکل لجن که در قسمت پایین مخزن ته نشین میشوند، چربی ها و روغن های سبک تر که به شکل کف روی سطح شناور میشوند و مایعات (پساب) که در میانه مخزن قرار میگیرند که برای تصفیه بیشتر وارد محفظه دوم سپتیک تانک میشوند. سپتیک تانک های ساخت شرکت آرکا گستر رسام راندمان بالایی برای تصفیه و حذف آلاینده ها دارد.

راندمان تصفيه سپتیک تانک

تصفیه فاضلاب در سپتیک تانک به صورت ناقص انجام میشود بنابراین میتوان راندمان تصفیه در این سیستم را 40 تا 50 درصد بیان کرد. درواقع در مواردی که هدف از تصفيه فاضلاب تامين استانداردهاي مشخص شده توسط سازمان حفاظت محيط زيست نباشد جهت حذف بخشي از مواد معلق و چربي فاضلاب ميتوان از اين سيستم استفاده كرد. به منظور تصفیه کامل فاضلاب و جهت حصول به استاندارد های زیست محیطی، علاوه بر درنظر گرفتن سپتیک تانک به عنوان مرحله پیش تصفیه، پکیج های تصفیه فاضلاب که شامل تمامی مراحل تصفیه هستند طراحی و اجرا می گردد.

دفع پساب سپتيك تانك

فاضلابي كه در سپتيك تانك تصفيه ناقص شده است معمولا به 3 روش دفع ميشود:

• تخلیه پساب توسط ماشین های تخلیه فاضلاب
• دفع پساپ در زمين: درصورت پایین بودن سطح آب های زیرزمینی و چنانچه امکان ایجاد چاه جذب کننده فاضلاب وجود داشته باشد میتوان از این روش استفاده کرد.  اگر سطح آب های زيرزميني بالا باشد و زمين نفوذ پذيري زيادي نداشته باشد، بايد پساب را زير سطح زمين پخش نمود، در اين صورت پساب به وسیله شبکه ای از لوله هاي سوراخ دار در عمق 45 تا 90 سانتي متري زير زمين پخش ميشود.
• وارد كردن پساب به فاضلاب شهري: پساب خروجی از سپتیک تانک ها را میتوان جهت عملیات تکمیلی و نهایی تصفیه به فاضلاب شهری هدایت کرد.

ملاحظات طراحی سپتیک تانک

یک سپتیک تانک باید حداقل دو محفظه داشته باشد. محفظه اول باید حداقل 50 درصد طول کل باشد. بیشتر مواد جامد در اتاقک اول ته نشین می شوند. یک بافل بین محفظه ها گذاشته می شود تا از خروج کف و مواد جامد همراه با پساب جلوگیری کند و همچنین اتصال کوتاه از طریق مخازن را کاهش می دهد. لوله خروجی T شکل باعث کاهش بیشتر کف و مواد جامد در پساب خروجی می شود.

سپتیک تانک ها به منظور انتشار کنترل شده گازهای بد بو و بالقوه مضر، نیاز به تهویه دارند. طراحی سپتیک تانک به سرانه آب مصرفی، میانگین دمای سالانه، دوره لجن زدایی و ویژگی های فاضلاب بستگی دارد. حداقل زمان نگهداری توصیه شده برای مخازن کوچک، 24 ساعت است و در مخازن بسیار بزرگ به 12 ساعت کاهش می یابد. حجم سپتیک تانک باید به اندازه کافی بزرگ باشد تا از جریان آشفته جلوگیری شود.

با گذشت زمان، باکتری ها و میکروارگانیسم های بی هوازی شروع به هضم لجن ته نشین شده به صورت بی هوازی می کنند و آن را به CO₂ و CH₄ (بیوگاز) و مقداری گرما تبدیل می کنند. تصفیه بیولوژیکی با هضم بی هوازی با تماس بین جریان ورودی جدید و لجن قدیمی، به ویژه زمانی که جریان متلاطم است، بهینه می شود. توسط جریان متلاطم، مواد جامد معلق بیشتری با پساب تخلیه می شوند.

این امر منجر به تولید بوی بد می شود، زیرا مواد جامد فعال که به طور کامل تخمیر نشده اند از مخزن خارج می شوند. گازهای تولید شده در طی هضم بی هوازی باید اجازه خروج داشته باشند. اگر سیستم زهکشی خانه یا ساختمان دیگر دارای یک لوله تهویه در انتهای بالایی باشد، گازها می توانند از سپتیک تانک در امتداد زهکش ها خارج شوند. اگر سیستم زهکشی تهویه نشده باشد، باید یک لوله هواکش غربال شده از خود مخزن سپتیک تهیه شود. دسترسی به تمام محفظه ها (از طریق منهول ها) برای نگهداری و بهره برداری از سیستم ضروری است.

کاربرد سپتیک تانک

سپتیک تانک ها کاربرد گسترده ای در بخش های مختلف خانگی، بهداشتی و صنعتی دارند که برخی از اصلی ترین موارد کاربرد آنها عبارتند از:

1. به عنوان پیش تصفیه و تصفیه مقدماتی فاضلاب
2. به منظور حذف ذرات قابل ته نشینی، چربی و روغن های موجود در فاضلاب جهت جلوگیری از گرفتگی لوله ها به سبب تجمع چربی و یا پرشدن سریع چاه جذبی
3. متعادلسازی و پمپاژ اولیه فاضلاب در سیستم های تصفیه فاضلاب

مزایای استفاده از سپتیک تانک

سپتیک تانک به عنوان روشی ساده و موثر در تصفیه فاضلاب مورد استفاده قرار میگیرد. طراحی سپتیک تانک سبب شده است که تصفیه و تجزیه فاضلاب در این مخازن از طریق بیولوژیکی و طبیعی انجام شود. استفاده از سپتیک تانک در تمامی مناطقی که دسترسی به سیستم شبکه فاضلاب به هردلیلی وجود ندارد، معمول است. دلایل استفاده از سپتیک تانک به عنوان راهکاری مقرون به صرفه و مطمئن جهت تصفیه فاضلاب عبارتست از:

• طراحی آسان
• ساخت داخل کارگاه و حمل به محل پروژه
• نصب و بهربرداری سریع و آسان
• عدم نیاز به حضور اپراتور در زمان بهره برداری
• بدون نیاز به مصرف انرژی برای انجام فرآیندهای داخل سپتیک
• عدم نیاز به قطعات یدکی، تجهیزات مکانیکال و الکترومکانیکال صنعتی خاص
• کاهش غلظت BOD و COD فاضلاب ورودی

استاندارد تعیین محل دفن و نصب سپتيك تانك

براساس استاندارد بین المللی، برخی از معیارهایی که می بایست در انتخاب محل دفن یا نصب سپتیک تانک مورد توجه قرار گیرد عبارتند از:

• فاصله مناسب از ساختمان حداقل سه متر
• نصب سپتیک باید در عمقی انجام شود که فاضلاب خروجی از محل مورد نظر به صورت ثقلی وارد لوله ورودی سپتیک شود.
• چنانچه پساب خروجی از سپتیک وارد زمین یا خاک شود، فاصله محل نصب سپتیک از ساختمان حداقل 10 متر و از چاه های آب حداقل 30 متر باشد
• توصيه مي شود در صورتيكه تردد ماشين آلات سنگين در محل نصب وجود دارد، به وسيله فنس جداسازي صورت گيرد.
• زير سازي محل نصب سپتیک باید به صورتی انجام شود که شیب سطح زیر سپتیک صفر درصد باشد.

ابعاد فونداسیون باید به گونه ای باشد که از هر طرف 50 سانتی متر بیشتر از قطر و طول سپتیک باشد همچنین ضخامت فوندانسیون 20 سانتیمتر و از نوع آرماتور بندی شده باشد

 نكات مهم جهت بهبود عملكرد سپتيك

• از عبور خودروهای سنگین روی سپتیک تانک به دفعات مکرر ممانعت شود.
• ممانعت از ورود مواد غير قابل تجزيه مانند پلاستيك و…
• جلوگیری از ورود رنگ، روغن موتور، سموم ،كود شيمايي و مواد شيميائي
• استفاده از آب داغ به جاي استفاده از مواد شيميائي جهت بازنمودن مسير فاضلاب مسدود شده

نگهداری و بهره برداری سپتیک تانک

نکات مهم در ارتباط با نگهداری و بهره برداری سپتیک تانک به شرح زیر است:

• دفع لجن در سپتیک تانک ها ضروری است. دوره دفع لجن در سپتیک تانک بستگی به حجم مخزن،  مواد جامد ورودی، مقدار جامدات غیرقابل هضم، دمای محیط و مشخصات سیستم مربوطه بستگی دارد. سیستم هایی که به خوبی کار می کنند نیاز به تخلیه هر دو تا پنج سال دارند. برای اطمینان از اینکه مخزن به خوبی کار می کند، باید سطوح لجن و کف ها را کنترل کرد.
• برای راه‌اندازی یک سپتیک تانک باید آن را با لجن مخزنی که مدتی کار می‌کند بذرکاری کرد تا اطمینان حاصل شود که میکروارگانیسم‌های لازم مسئول هضم بی‌هوازی وجود دارند.
• لجن حاصل از سپتیک تانک باید بعد از تخلیه آبگیری شده (بسترهای لجن خشک کن) و تصفیه بیشتر لجن (به عنوان مثال کمپوست سازی در مقیاس کوچک یا بزرگ و هضم بی هوازی) انجام شود.
• لوله های تخلیه ورودی فاضلاب ممکن است که نیاز به پاکسازی داشته باشند تا اگر گرفتگی که در اثر دفع بیش از حد روغن و گریس ایجاد شده است، برطرف گردد.
• از بین بردن برخی مواد شیمیایی مانند آفت کش ها، علف کش ها، سفید کننده ها، سود سوزآور و غیره که ممکن است به مخزن سپتیک آسیب برسانند یا باکتری ها را از بین ببرند.
• تمیز کردن بیوفیلم های ایجاد شده روی سطح لوله که می تواند منجر به انسداد و گرفتگی لوله شود.

نکات مهمی که باید در طراحی و نصب سپتیک تانک رعایت شوند:

انتخاب مکان مناسب:

• واحد سپتیک تانک باید در مکانی نصب شود که از نظر اقتصادی مناسب و از نظر زیست‌محیطی ایمن باشد.
• به عنوان مثال، سپتیک تانک نباید در نزدیکی چاه آب یا منابع آب زیرزمینی نصب شود تا از آلودگی آب زیرزمینی جلوگیری شود.

طراحی بر اساس ظرفیت فاضلاب مورد نیاز:

• طراحی دقیق بر اساس میزان فاضلاب تولیدی در شبانه روز نکته مهمی در طراحی این واحد محسوب می شود.

طراحی صحیح:

استفاده از لوله‌های ورودی و خروجی با قطرهای مناسب ضروری است.

مواد ساخت:

بایستی از مواد مقاوم در برابر خوردگی و تجزیه شیمیایی، برای ساخت واحد سپتیک تانک استفاده شود. برخی از مواد معمول شامل فایبرگلاس یا پلاستیک مقاوم در برابر تجزیه شیمیایی هستند.

هواگیری:

فضای هواگیری در واحد سپتیک تانک بسیار حیاتی است. این فضا اجازه تخلیه گازهای تولید شده در فرآیند تجزیه برای خروج از تانک را می‌دهد.

پوشش محافظ:

• احتمال ورود آب یا خاک به داخل تانک را بایستی با استفاده از پوشش محافظ کاهش داد.

جنس سپتیک تانک ها

• سپتیک تانک آجری (مصالح ساختمانی)
• سپتیک تانک بتنی
• سپتیک تانک پلی اتیلنی
• سپتیک تانک فایبرگلاس یا کامپوزیتی (مکعبی-سیلندری)

شرکت آرکا گستر رسام با توجه به قابلیت ها و توانایی های خود قادر به طراحی و تولید سپتیک تانک های پیش ساخته پلی اتیلنی، فایبرگلاس، بتنی  و فلزی است.

سپتیک تانک آجری (مصالح ساختمانی)

این نوع سپتیک تانک ها با مصالح ساختمانی مانند آجرفشاری یا بلوک سیمانی و سنگی در محل پروژه ساخته میشوند اما به دلیل نشت از دیواره ها و ایجاد ترک در دیواره و کف و به طور کلی مقاومت پایین این نوع سپتیک ها باعث شده است که به مرور زمان جای خود را به سپتیک های پیش ساخته پلی اتیلنی و کامپوزیتی بدهند.

سپتیک تانک بتنی

سپتیک تانک های بتنی از جنس بتن مسلح با عیار مناسب و مشخص در حدود 400 کیلوگرم بر مترمکعب ساخته میشود. درصورت استفاده از ملات آب بند در درزها امکان نشت از آن ها وجود دارد بنابراین برای جلوگیری از بروز این مشکل از پوشش های قیری و سیمانی استفاده میشود که باعث بالارفتن هزینه ساخت و همچنین وزن سازه میشود. همچنین به دلیل محدود بودن حجم این نوع سپتیک ها تا ظرفیت هایی حدود 10 هزار لیتر و حمل و جابجایی مشکل این سپتیک ها کابرد آن ها نیز محدود گردیده است.

سپتیک تانک پلی اتیلنی

سپتیک تانک های پلی اتیلنی شرکت آرکا گستر رسام با دو فرایند کاروگیت و کورتیوب ساخته می شوند که دارای مقاومت بالایی در برابر نفوذ خاک و آب به درون تانک دارد.

در سال های اخیر عواملی مانند سرعت در تولید، انتقال سریع، نصب آسان و حفاظت از محیط زیست از جمله مواردی است که باعث استفاده بیشتر از سپتیک تانک های پلی اتیلنی شده است.

سپتیک تانک های دو جداره با دارا بودن ضخامت بدنه 10 سانتی متر و مقاومت بالا امکان دفن در زمین را دارا هستند. در این نوع مخازن مواد استفاده شده از جنس پلی اتیلن(Polyethylene)   با گرید 100 است. سپتیک تانک های پلی اتیلنی علاوه بر دوام و کیفیت ساخت بالا دارای مزیت های بسیاری هستند که باعث استفاده گسترده از آن ها در بخش های مختلف بهداشتی و صنعتی شده است.

سپتیک تانک های پلی اتیلنی شرکت آرکا گستر رسام با دو فرایند کاروگیت و کورتیوب ساخته میشوند.

 مزایای سپتيك تانك پلي اتيلني

• سيستم آماده
• نصب آسان
• عدم نياز به انرژي
• تصفيه دائم
• حفاظت از محیط زیست
• عدم خوردگي از داخل و بيرون
• تست و آب بندی کامل پیش از تحويل به مشتري
• داشتن محيطي سالم و بهداشتي
• عدم بروز مشکل در حوادث غير مترقبه مانند زلزله
• ضد اشعه خورشيد
• عدم نياز به ساپورت
• ساخت سپتيك تانك ها مطابق با استاندارد 4261 DINو 66 B CSA

سپتیک تانک های پلی اتیلنی ساخت شرکت آرکا گستر رسام به مدت دو سال گارانتی می گردد و همچنین ارائه خدمات پس از فروش به مدت 10 سال ضمانت میگردد.

سپتیک تانک های فایبرگلاس یا کامپوزیتی

فایبرگلاس نمونه عالی از مواد کامپوزیتی نسبتا مدرن است که بر پایه پلیمر تقویت شده با فیبر یا الیاف ساخته می شود. این نوع سپتیک تانک مطابق با ابعاد درخواستی کارفرما ( عدم محدودیت در ساخت) ساخته میشود و در واقع به دلیل امکان ساخت این سپتیک ها به صورت مکعبی، ابعاد این تانک ها براساس فونداسیون محل پروژه قابل تغییر است. سپتیک تانک فایبرگلس شرکت آرکا گستر رسام به دو صورت مکعبی و استوانه ای خوابیده قابل ساخت میباشد.

از مزیت های سپتیک تانک های کامپوزیتی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

• بالا بودن مقاومت در مقابل تغییرات دما، آب ‌و هوا
• مقاومت بالا در برابر خوردگی و پوسیدگی
• ساخت، نصب و حمل آسان
• حفاظت محیط زیست به علت عدم نفوذ فاضلاب به محیط اطراف

پکیج تصفیه فاضلاب فایبرگلاس (GRP) یا کامپوزیتی دارای راندمان بالا، مقاومت بالا در برابر خوردگی و فشارهای وارده و کیفیت و دوام زیاد هستند. با توجه به این موضوع شرکت فنی و مهندسی آرکاگستر اقدام به طراحی و ساخت انواع سپتیک تانک­ تصفیه فاضلاب بهداشتی و صنعتی از جنس GRP متناسب با نیاز کار فرمایان محترم نموده است.

محاسبه ظرفیت سپتیک تانک(بر اساس تعداد نفرات)

معمولا از سپتیک تانک ها برای فاضلاب بهداشتی مکان های مسکونی، اداری و یا صنعتی استفاده میشود. بنابراین حجم سپتیک تانک ها براساس تعداد نفرات و براساس استاندارد BS6297 از رابطه زیر محاسبه میشود:

V= 2000 + P*C

در این رابطه:

P : تعداد نفرات

:C  سرانه تولید فاضلاب درهر شبانه روز برحسب لیتر به ازای هر نفر

:V حداقل حجم سپتیک تانک

در جدول زیر سرانه تولید فاضلاب به ازای هر نفر در شرایط مختلف آمده است.

محل	واحد	محدوده(L/day)	مقدار متوسط(L/day)
واحد های مسکونی	نفر	150-80	120
ویلاهای تفریحی	نفر	200-120	150
ساختمان های اداری	نفر پرسنل 8 ساعته	60-30	50
	نفر پرسنل 24 ساعته	100-70	90
کارخانه ها و کارگاه های صنعتی	نفر کارگر 8 ساعته	60-30	50
	نفر کارگر 24 ساعته	120-90	110
کارگاه های ساختمانی	نفر پرسنل 8 ساعته	80-40	60
	نفر پرسنل 24 ساعته	120-80	100
سرویس بهداشتی عمومی	نفر(بدون فلاش تانک)	12-5	7
	نفر( با فلاش تانک)	20-12	15

بنابراین به منظور محاسبه حجم فاضلاب تولیدی و برآورد ظرفیت سپتیک تانک باید تعداد نفرات را در سرانه تولید فاضلاب آن ها ضرب نمود.

برای مشاوره و سوالات بیشتر درخصوص محاسبه حجم سپتیک تانک درخواستی با کارشناسان فروش شرکت آرکا گستر رسام تماس حاصل فرمایید.