فاضلاب شامل مواد معلق و محلول می باشد. فاضلاب خانگی حاوی کاغذ، باقی مانده مواد غذایی و غیره می باشد. وجود مواد معلق در فاضلاب علاوه بر گرفتگی لوله ها، موجب فرسوده شدن پمپ ها، شیرآلات و سایر وسایل، همچنین باعث گندیدگی و ایجاد بو در تصفیه خانه فاضلاب خواهد گردید. به همین دلیل جداسازی این مواد از فاضلاب جهت جلوگیری از تخریب تجهیزات و تاسیسات فاضلاب امری ضروری می باشد که توسط آشغالگیرها صورت می گیرد.
کاربرد آشغالگیر ها
مهم ترین کاربرد و اهداف آشغالگیری عبارتند از:
- کاهش بار وارده بر واحد های بعدی تصفیه خانه فاضلاب
- جلوگیری از صدمه به پمپ ها و حفاظت از شیرآلات و دریچه ها به منظور بهره برداری بهتر
- حذف هر گونه مواد معلق حمل شده توسط فاضلاب
انواع آشغالگیر:
آشغالگیرها بر اساس کاربرد به دو نوع آشغالگیر دستی و مکانیکی تقسیم بندی می شوند.
آشغالگیرهای دستی
آشغالگیر های دستی در تصفیه خانه های کوچک مورد استفاده قرار می گیرند. در تصفیه خانه های بزرگ به علت حجم بالای آشغال و مشکلات نیروی انسانی و احتمال آلودگی محیط از این نوع آشغال گیر ها استفاده نمی شود. در گذشته آشغالگیر های دستی مورد استفاده قرار می گرفت ولی امروزه در اکثر تصفیه خانه ها آشغالگیری به صورت اتوماتیک و به کمک تجهیزات مربوطه انجام می پذیرد.
همچنین برای حجم تصفیه فاضلاب ۱۰۰۰ متر مکعب در روز بهتر است از آشغالگیر میله ای ساده استفاده نمود . این آشغالگیر ها به صورت مورب با زاویه ۴۵ تا۶۰ در کانال ورودی فاضلاب قرار می گیرند.
وجود تکه های آشغال موجود در فاضلاب از اصلی ترین دلایلی که موجب آسیب وارد شدن به دستگاه ها و تجهیزات تصفیه فاضلاب می شوند می باشند. که در نهایت منجر به کاهش طول عمر آنها می شود. به همین منظور در دهانه ورودی کانال های ورودی فاضلاب نوعی صفحه مشبک یا میله ای تحت عنوان آشغالگیر دستی نصب می گردد تا از ورود آنها به داخل دستگاه های تصفیه فاضلاب جلوگیری شود.
تفاوت این نوع آشغالگیر با آشغالگیرهای مکانیکی در نوع جمع آوری آشغال های جمع آوری شده روی صفحه میله ای یا مشبک می باشد. به گونه ای که در نوع دستی اپراتورهای انسانی مسئولیت این کار را برعهده دارند. با توجه به میزان آلودگی موجود در آب، فرآیند جمع آوری آشغال در بازه های زمانی مختلفی انجام می شود.
مزایا آشغالگیر دستی فاضلاب
علیرغم طراحی و تولید آشغالگیرهای مکانیکی که استفاده از آن ها بسیار آسان می باشد، اما در اغلب مواقع از نوع دستی آن ها استفاده می شود. برخی از مهم ترین مزایا آن عبارتند از:
- کارایی بالا در شرایط مختلف بدون نیاز به نیروی برق
- هزینه پایین و عدم نیاز به انرژی الکتریکی
- ساده بودن طراحی آن نسبت به سایر نمونه ها
- قابلیت عبور جریان زیاد فاضلاب از آشغالگیر
- ایجاد حداقل افت فشار در هنگام عبور از آشغالگیر
- راندمان بالا در حذف آشغال و ذرات معلق موجود در آب
- قابلیت حذف ذرات ته نشین شده از کف کانال به وسیله آشغالگیر
- مقاومت بالا در برابر مواد خورنده از جمله اسید
- کنترل بو
- عدم انسداد صفحات آشغال گیر توسط ذرات موجود در فاضلاب
آشغالگیرهای مکانیکی
در آشغالگیر های مکانیکی، شبکه آشغالگیر از یک بازوی مکانیکی که از یک سوییچ در بالای آشغالگیر فرمان می گیرد، تشکیل شده است. این بازوی مکانیکی دائم در حال چرخش است و باعث جمع آوری آشغال ها می شود.
تمیز کردن آشغالگیر دستی را با چنگکی که دندانه های آن بین میله ها قرار می گیرد، انجام می دهند. جامدات به بالای آشغالگیر ها یا به داخل یک کانتینر هدایت شده و تخلیه می شود. مواد جمع آوری شده معمولا به طریق دفن کردن، سوزاندن، خرد کردن و یا برگرداندن مجدد آنها به فاضلاب دفع می شوند.
در تصفیه خانه های بزرگ فاضلاب برای جلوگیری از احتمال آلودگی محیط از وسیله ای مانند شانه که ضمن حرکت از فواصل میله ای آشغالگیر، مواد موجود روی میله را به محل جمع آوری آشغالها انتقال می دهند، استفاده می شود.
مزایا آشغالگیر مکانیکی فاضلاب
آشغالگیرهای مکانیکی نسبت به نوع دستی از کاربرد بیشتری برخوردار هستند. انتخاب و خرید گسترده این نوع از آشغالگیرها در مرحله اول بخاطر مزایا بسیار زیاد آن ها می باشد که عبارتند از:
- کارایی و راندمان بالا در تصفیه خانه هایی با ظرفیت های بالا
- کاهش هزینه ها به دلیل عدم نیاز به نیروی انسانی در فرایند جمع آوری آشغال های روی صفحه
- کاهش خطای انسانی بخاطر اتوماتیک بودن فرآیندها
- نصب و نگهداری آسان
- مقاومت بالا در برابر خوردگی به دلیل جنس به کار رفته در قطعات مختلف دستگاه
- راندما بالا در حذف مواد معلق در آب
آشغالگيرهای ميله ای
در سیستم های تصفيه فاضلاب اين آشغالگيرها برای حفاظت شيرها، خطوط لوله و ساير متعلقات از آسيب ديدگی و يا گرفتگی توسط اشيای بزرگ به كار می روند. در تصفيه خانه های صنعتی ممكن است بسته به خصوصيات آلاينده ها به وجود آن ها نياز باشد يا نباشد.
افت های هيدروليكی در آشغالگيرها تابع سرعت تقرب و سرعت عبور از ميله ها می باشد. با افزايش ميزان گرفتگی آشغالگیرهای فاضلاب، افت فشار افزايش مي يابد.
توری های آشغالگير
آشغالگيرها از نظر فاصله بين ميله ها:
- آشغالگير دهانه درشت (Cross screening)
- آشغالگير دهانه متوسط (medium screening)
- آشغالگير دهانه ريز (fine screening)
به دلیل حجم روزانه بالای آشغال در تصفیه خانه های فاضلاب، بهره برداری درست و مناسب از آشغالگیرها از جمله کارهای مهم بهره برداری می باشد. تجمع آشغال ها در پشت آشغالگیر سبب بالا آمدن فاضلاب در شبکه های جمع آوری فاضلاب می شود.
هرچه مقدار آشغال در پشت میله های آشغالگیر بیشتر شود، پس زدن مواد آلی در شبکه فاضلاب، سبب ته نشین نشدن این مواد گشته و غلظت اکسیژن محلول کاهش می یابد. در نتیجه سبب بالا رفتن غلظت BOD در فاضلاب و ایجاد شرایط سپتیک می شود.
در شرایط سپتیک، اکسیژن فاضلاب کاهش می یابد و سبب تولید گاز سولفید هیدروژن می شود. در صورتی که آشغالگیرها در اتاقک های سربسته قرار داشته باشند، این گاز تجمع پیدا می کند و گاهی اوقات خطر انفجار به همراه دارد. همچنین علاوه بر خطر انفجار باعث خوردی بتن و فلزات می شود و محیط را سمی می کند.