سیستم مدیریت فاضلاب یکی از مسائل اساسی است که نیازمند درک عمیق مفهوم فاضلاب می‌باشد. فاضلاب به دو نوع سبک و سنگین تقسیم می‌شود که این تقسیم‌بندی بر اساس میزان آلایندگی آن صورت می‌گیرد. در این مقاله از شرکت آرکا گستر رسام، به بررسی انواع فاضلاب و همچنین روش‌های مدیریت آن خواهیم پرداخت. امیدواریم مطالب ارائه شده در این مقاله، اطلاعات مفیدی را در این زمینه در اختیار شما قرار دهد.
معرفی انواع فاضلاب و روش‌های دفع آنها
فاضلاب‌ها بر اساس منبع تولیدشان به سه دسته تقسیم می‌شوند. در ادامه، این دسته‌ها را معرفی کرده و به تفصیل هر یک را توضیح خواهیم داد:
۱- فاضلاب‌های خانگی
فاضلاب خانگی یکی از انواع فاضلاب‌هاست که معمولاً به سیستم فاضلاب شهری، چاه‌های فاضلاب یا سپتیک تانک منتقل می‌شود. این نوع فاضلاب از منابع مختلفی مانند دستشویی، ظرفشویی، توالت، آشپزخانه و سایر نقاط خانه تولید می‌شود. ویژگی‌های فاضلاب خانگی در تمامی مناطق شهری مشابه است، اما کیفیت و حجم آن تحت تأثیر عواملی نظیر عادات زندگی، میزان مصرف آب، شرایط جوی، وضعیت اقتصادی، سطح بهداشت جامعه و عوامل فرهنگی و مذهبی قرار دارد.
زمانی که فاضلاب‌های صنعتی یا فاضلاب‌های کارخانه‌ها با فاضلاب خانگی ترکیب می‌شوند، معمولاً این فاضلاب‌ها به صورت تصفیه نشده باقی می‌مانند و به آن فاضلاب ناخالص خانگی گفته می‌شود. فاضلاب‌های خانگی در ابتدا رنگ خاکستری دارند، اما با گذشت زمان به رنگ تیره و سیاه تغییر می‌کنند.
2- فاضلاب‌های صنعتی
خصوصیات فاضلاب‌های صنعتی بسته به فناوری به کار رفته در کارخانه‌ها متفاوت است. برخی از تمایزهای این نوع فاضلاب نسبت به فاضلاب‌های خانگی عبارتند از:
– فاضلاب‌های صنعتی به طور کلی خورندگی بیشتری نسبت به فاضلاب‌های خانگی دارند.
– این نوع فاضلاب‌ها حاوی مقادیر زیادی ترکیبات سمی و شیمیایی هستند.
– فاضلاب‌های صنعتی معمولاً دارای ویژگی‌های اسیدی و قلیایی بالایی هستند.
– در این نوع فاضلاب، امکان بقای موجودات زنده به طور محدود وجود دارد.
۳- فاضلاب های سطحی
ویژگی‌های فاضلاب‌های صنعتی بسته به فناوری‌های به کار رفته در کارخانه‌ها متفاوت است. در مقایسه با فاضلاب‌های خانگی، فاضلاب‌های صنعتی دارای خورندگی بیشتری هستند و حاوی مقادیر زیادی ترکیبات سمی و شیمیایی می‌باشند. این نوع فاضلاب‌ها معمولاً خاصیت اسیدی و قلیایی بالایی دارند و تعداد موجودات زنده در آنها بسیار کم است.
نوع دیگری از فاضلاب، فاضلاب‌های سطحی هستند که ناشی از بارش باران، ذوب برف و… به وجود می‌آیند. این فاضلاب‌ها به دلیل روان شدن آب بر روی زمین و تماس آن با زباله‌ها شکل می‌گیرند. آلودگی این فاضلاب‌ها در ابتدای بارش شدیدتر است، اما به تدریج کاهش می‌یابد. بخش عمده‌ای از این فاضلاب‌ها از مواد معدنی مانند ماسه و شن تشکیل شده‌اند که در نتیجه جریان آب در خیابان‌ها به فاضلاب ملحق می‌شوند.
دفع فاضلاب چیست؟
به طور کلی، فاضلاب بیش از 98 درصد از آب تشکیل شده است و کمتر از 2 درصد آن شامل ناخالصی‌های مختلف محلول و معلق می‌باشد. اگرچه این مقدار ناچیز از نظر وزن به نظر می‌رسد، اما تنوع و حجم بالای ناخالصی‌ها و فاضلاب‌های موجود، مدیریت فاضلاب را به یک چالش فنی جدی تبدیل می‌کند.
از جمله ناخالصی‌های عمده در فاضلاب خانگی می‌توان به مواد آلی قابل تجزیه و مواد مغذی، همچنین میکروب‌های بیماری‌زا اشاره کرد. فاضلاب صنعتی نیز به دلیل وجود ترکیبات شیمیایی خاص و مواد شناور مرتبط با فرآیندهای صنعتی، شناخته می‌شود. همچنین، فاضلاب ناشی از طوفان شامل مواد آلی، ذرات معلق و سایر مایعات است که به سمت نقاط جمع‌آوری روی زمین منتقل می‌شوند.
انواع روش های دفع فاضلاب
دفع فاضلاب به یکی از مسائل حیاتی تبدیل شده و انجام صحیح این فرآیند از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. روش‌های مختلفی برای دفع فاضلاب وجود دارد که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
– چاه جذبی
– شبکه جمع‌آوری فاضلاب
– سپتیک تانک
– ترانشه نشت لجن فاضلاب
۱- دفع فاضلاب به روش چاه جذبی
چاه فاضلاب جذبی یکی از شیوه‌های مدیریت فاضلاب به شمار می‌رود که هدف اصلی آن ذخیره‌سازی فاضلاب است. لازم است که طراحی این چاه به گونه‌ای باشد که حشرات موذی نتوانند به راحتی به آن دسترسی پیدا کنند. نکته حائز اهمیت این است که چاه باید در ارتفاعی پایین‌تر از چاه آب حفر شود، چرا که فاضلاب ممکن است به منابع آب آشامیدنی آسیب برساند.
۲- دفع فاضلاب به وسیله ی شبکه جمع آوری فاضلاب
یکی از شیوه‌های مدیریت فاضلاب، بهره‌گیری از شبکه جمع‌آوری فاضلاب است. در صورتی که در یک شهر یا روستا چنین شبکه‌ای وجود داشته باشد، ساکنان می‌توانند فاضلاب ساختمان‌های خود را به آن متصل کنند. فاضلاب جمع‌آوری‌شده در این شبکه به سرعت به تصفیه‌خانه منتقل می‌شود و پس از فرآیند تصفیه، در مکان‌های دیگر برای مصارفی نظیر آبیاری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
۳- دفع فاضلاب به روش سپتیک تانک
یکی از روش‌های مدیریت فاضلاب، استفاده از تانک سپتیک یا انباره تعفن است. این روش به عنوان جایگزینی برای حفر چاه‌های جذبی یا اتصال به شبکه‌های فاضلاب در مناطقی که این گزینه‌ها ممکن نیست، پیشنهاد می‌شود. تانک سپتیک یک مخزن است که فاضلاب از طریق لوله‌های داخلی به آن منتقل می‌شود.
این تانک قابلیت جداسازی مواد جامد و فضولات را دارد و پساب درون آن تجزیه و جذب می‌شود، اما لجن باقی‌مانده باید به‌طور منظم تخلیه گردد. عملکرد تانک سپتیک به این صورت است که فاضلاب وارد شده و برای مدتی در آن نگهداری می‌شود تا تجزیه شود. سپس این پساب‌ها به آب‌های فاضلاب اضافه شده و در نهایت از تانک سپتیک خارج می‌شوند. مخزن متعادل‌ساز، مخزنی است که می‌تواند به صورت دفنی یا غیر دفنی و از موادی مانند بتن، کامپوزیت و پلی‌اتیلن ساخته شود. شرکت آرکا گستر رسام، طراح و سازنده سپتیک‌تانک‌هایی از جنس‌های مختلف فلزی، پلی‌اتیلنی و کامپوزیتی (GRP) می‌باشد. سپتیک‌تانک، ابتدایی‌ترین و مهم‌ترین واحد در سیستم تصفیه فاضلاب است که به عنوان مرحله اولیه برای تصفیه فاضلاب‌های صنعتی یا بهداشتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در مخزن متعادل‌ساز (سپتیک‌تانک)، تصفیه به صورت تک‌واحدی و به کمک باکتری‌های بی‌هوازی، به طور همزمان شامل تصفیه مکانیکی، بیولوژیکی و فیزیکی انجام می‌شود. مخازن سپتیک‌تانک به وسیله یک دیوار جداکننده به دو بخش تقسیم می‌شوند. برای تصفیه فاضلاب، ضروری است که قبل از استفاده از پکیج تصفیه فاضلاب، فاضلاب ابتدا وارد سپتیک‌تانک شود.
هنگام عبور فاضلاب از بخش اول سپتیک، به دلیل کاهش سرعت جریان، بخشی از مواد جامد و معلق آن به صورت ته‌نشینی از دست می‌رود و ترکیبات فاضلاب برای ته‌نشینی و تصفیه بیشتر از طریق لوله یا بافل تعبیه شده بر روی دیوار جداکننده، به قسمت دوم سپتیک‌تانک منتقل می‌شود. مواد ته‌نشین شده در قسمت اول مخزن به وسیله باکتری‌های بی‌هوازی تجزیه می‌شوند و این لجن جمع شده در سپتیک‌تانک را می‌توان هر دو سال یک بار تخلیه کرد.
۴- ترانشه نشت لجن فاضلاب
یکی از روش‌های دیگر برای دفع فاضلاب، استفاده از ترانشه نشت برای لجن فاضلاب است. در این روش، سطح تماس فاضلاب با زمین بیشتر از چاه جذبی است. فاضلاب از طریق لوله‌هایی به قطر 20 سانتیمتر منتقل می‌شود و در حین عبور از این لوله‌ها، ممکن است نشت کرده و به زمین نفوذ کند. عرض ترانشه‌ها بین 30 تا 60 سانتیمتر و عمق آنها حدود یک متر است.
روش های دفع فاضلاب های صنعتی
برای تصفیه فاضلاب صنعتی، نخستین گام توجه به نوع صنعت است. در برخی موارد، استفاده از روش‌های پیشرفته و متنوع برای تصفیه ضروری می‌باشد. اگرچه روش‌های مختلفی برای مدیریت فاضلاب صنعتی وجود دارد، اما به کارگیری برخی از روش‌های پیشگیرانه می‌تواند به کاهش آلودگی محیط زیست و تسهیل فرآیندها کمک کند. این اقدامات می‌توانند مشکلات ناشی از فاضلاب‌های صنعتی را به حداقل برسانند.
روش های دفع فاضلاب شهری
به طور کلی، روش‌های مختلفی برای دفع فاضلاب وجود دارد که یکی از آنها تخلیه فاضلاب به دریاها و رودخانه‌هاست. با این حال، ضروری است که ترکیبات سمی موجود در این فاضلاب‌ها که در کشاورزی و سایر کاربردها استفاده می‌شوند، حذف گردند. برخی گیاهان نیز قادرند از مواد مغذی موجود در فاضلاب بهره‌برداری کرده و به رشد بهینه‌ای دست یابند. اما باید توجه داشت که ممکن است در این فاضلاب‌ها موادی مانند صابون وجود داشته باشد که برای گیاهان مضر است.
تفاوت روش های دفع فاضلاب
هر یک از روش‌های دفع پساب که به آنها اشاره شده، دارای شرایط و ویژگی‌های خاص خود هستند و کاربردهای آنها نیز با یکدیگر متفاوت است. یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های این روش‌ها، هزینه و قیمت نهایی آنها می‌باشد. برای انتخاب بهترین روش دفع فاضلاب، لازم است تا توپوگرافی و شرایط محیطی منطقه، هدف اصلی از دفع و سایر نکات مرتبط مورد توجه قرار گیرد.
نتیجه گیری
دفع فاضلاب بدون اتخاذ تدابیر مناسب می‌تواند تأثیرات جدی بر محیط زیست داشته باشد. تخلیه فاضلاب به آب‌های سطحی می‌تواند منجر به افزایش مواد شوینده حاوی فسفات از زباله‌های آلی و محصولات کشاورزی و باغی شود که از طریق رواناب وارد می‌شوند. همچنین، فاضلاب حاوی باکتری‌ها و ویروس‌های بیماری‌زا را به آب منتقل می‌کند که ورود آنها به محیط‌های آبی می‌تواند سلامت انسان‌ها را به خطر بیندازد. غلظت زیاد این میکروب‌ها می‌تواند منجر به آلودگی محصولات دریایی و غیرقابل مصرف شدن آنها شود و همچنین آب‌های آلوده را برای استحمام نامناسب کند. از این رو، به کارگیری روش‌های مناسب برای مدیریت فاضلاب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و به حفظ محیط زیست یاری می‌رساند.
سخن پایانی
شرکت ارکا گستر به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان تجهیزات تصفیه آب و فاضلاب شناخته می‌شود و محصولات آن شامل مجموعه‌ای گسترده از تجهیزات است. از جمله تولیدات این شرکت می‌توان به پل ته‌نشینی، کلاریفایر و انواع پل‌های لجن‌روب دوار و برگشتی اشاره کرد. تمامی این محصولات با توجه به ویژگی‌های تصفیه‌خانه و نوع پساب‌ها و بر اساس استانداردهای به‌روز جهانی طراحی و تولید می‌شوند.کارشناسان شرکت ارکا گستر از طریق راه‌های ارتباطی ذکر شده در پایین صفحه، آماده ارائه مشاوره رایگان قبل از خرید و سفارش طراحی و ساخت این تجهیزات هستند.شرکت ارکا گستر رسام در راستای تحقق این اهداف و حفاظت از محیط زیست، جدیدترین تجهیزات تصفیه آب و فاضلاب را ارائه می‌دهد. این شرکت شامل طراحی و فروش انواع پکیج‌های تصفیه فاضلاب بهداشتی و صنعتی در ابعاد مختلف و متناسب با نیاز مشتریان است.